Bill Evans | pl

Pod tym imieniem i nazwiskiem występuje dwóch muzyków jazzowych : 1. nieżyjący już pianista i 2. saksofonista.

1. Bill Evans (pianista) ,Ur. 1929-08-16, Plainfield, New Jersey (USA) - Zm. 1980-09-15

Bill Evans był jednym z najważniejszych pianistów w całej historii nowoczesnego jazzu. Studiował w Southeastern Louisiana University, a w czasie wakacji grywał z Mundellem Lowe'em i Redem Mitchellem i właśnie wtedy po raz pierwszy zwrócił na siebie uwagę środowiska jazzowego. Po służbie wojskowej (1951-54), w latach 1954-55 występował z Jerrym Waldem, później do 1956 r. studiował w nowojorskiej Mannes School of Music i rozpoczął stałą współpracę z klarnecistą Tonym Scottem.

Poprzez Lowe'a nawiązał kontakt z Riverside Records i w 1956 r. zadebiutował płytą nagraną w triu. Później dokonał nagrań z Charlesem Mingusem i George'em Russellem. W 1958 r. dołączył do Milesa Davisa i odegrał ważną (m.in. poprzez spopularyzowanie improwizacji modalnej) rolę w powstaniu przełomowej w dziejach jazzu płyty "Kind Of Blue".

Po roku Evans opuścił Davisa, by założyć trio, i odtąd w takim właśnie kameralnym składzie występował najchętniej. Nagrania z kontrabasistą Scottem La Faro i perkusistą Paulem Motianem (m.in. "Portrait In Jazz", "Explorations" oraz zapis koncertów w Village Vanguard) są do dziś kwintesencją jazzu wykonywanego w triu. Pomiędzy muzykami istniała wręcz telepatyczna więź i po tragicznej śmierci La Faro nagrania Evansa z innymi kontrabasistami nie miały już takiego wymiaru, choć bardzo ciekawie rozwijała się jego współpraca np. z Eddiem Gomezem.

Evans nagrywał też solo (także techniką wielośladu, wykonując dwie nakładające się na siebie partie, jak na "Conversations With Myself", w duetach z Jimem Hallem, Bobem Brookmeyerem i Tonym Bennettem, a także w większych składach, m.in. z Lee Konitzem, Zootem Simsem i Freddiem Hubbardem. Pod koniec życia Evans zawiązał nowe trio, z Markiem Johnsonem na kontrabasie i Joem LaBarberą na perkusji.

Evans był narkomanem i mimo że przestał zażywać heroinę, lata tkwienia w nałogu przyczyniły się do jego przedwczesnej śmierci. Zastanawiając się nad fenomenem pianistyki Evansa, nie można przeoczyć faktu, że jego dojrzały styl kształtował się z dala od nowojorskiej sceny bopowej. Choć we wczesnym etapie kariery był stylistycznym dłużnikiem mistrza bopu Buda Powella oraz hardbopowego pianisty Horace'a Silvera i Lenniego Tristano, z czasem wykształcił bardziej liryczny, "impresjonistyczny" styl, pełen skoncentrowanej, wewnętrznej siły, ale daleki od agresywności bebopu. W dużym stopniu przyczynił się do rozwoju improwizacji modalnej, a co za tym idzie – szkoły Johna Coltrane'a (i stylistyki jego najważniejszego pianisty McCoya Tynera). Co ciekawe, sam nie poszedł w tym kierunku, być może w improwizacji modalnej brakowało mu najzwyklejszego liryzmu i melodyjności. Delikatniejszy, bardziej zawoalowany styl, z mniej wyeksponowanymi dysonansowymi brzmieniami Evansa znany najlepiej z jego klasycznego tria (z La Faro) stanowił przeciwwagę do koncepcji Tynera, które powoli zaczęły dominować na scenie jazzowej. Zresztą we współczesnej pianistyce jazzowej doszło niebawem do syntezy obu szkół.

Evans był pionierem całkowicie nowego, z punktu widzenia pianistyki jazzowej, stylu charakteryzującego się przede wszystkim niezmiernie oryginalnym podejściem do harmonii. Evans stosował także o wiele szerszą paletę barw niż inni pianiści jazzowi, posługując się pedałem, za pomocą którego podkreślał lub modulował jakiś dźwięk. Często nazywany poetą fortepianu, swoje improwizacje budował nie pod wpływem "natchnienia", ale racjonalnie, z pełną świadomością. Znaczenie sztuki Evansa dla innych pianistów można porównać do wpływu Johna Coltrane'a na saksofonistów. Jego tradycję kontynuowali i rozwijali dzisiejsi mistrzowie, jak Herbie Hancock, Keith Jarrett i Chick Corea, ale także Hampton Hawes, Paul Bley i Michel Petrucciani.

Występy w triu były dla Evansa idealną formą prezentacji swoich pomysłów, mniej przekonująco wypadają jego nagrania solowe (prócz wspomnianej płyty "Conversations With Myself"). Trio z La Faro i Motianem należy bez wątpienia do najsławniejszych i najlepiej współpracujących ze sobą formacji w historii jazzu. Ich wyjątkowość polegała m.in. na odrzuceniu podziału na solistę i akompaniatorów. Ze swojej roli instrumentu sekcyjnego wyemancypował się szczególnie kontrabas La Faro, który czasem przejmował rolę instrumentu melodycznego. Powstawała swoista improwizacja zbiorowa, pełna rytmicznych i melodycznych inspiracji i kontrapunktów.

Evans coraz częściej umieszczał w swoim repertuarze własne kompozycje, składające się nierzadko z nieregularnych części i zmieniających się podziałów metrycznych (z których wiele zatytułowanych było na cześć przyjaciółek pianisty), jak "Waltz For Debby" "One For Helen", "Show-Type Tune", "Peri's Scope", "Laurie", "Turn Out The Stars", "Blue In Green").

Wybrana dyskografia:

New Jazz Conceptions (1956)
Everybody Digs Bill Evans (1958)
Portrait in Jazz (1959)
Undercurrent (1959; z Jimem Hallem)
Explorations (1961)
Sunday At The Village Vanguard (1961)
Waltz For Debby (1961)
More From The Vanguard (1961)
Empathy (1962)
Moonbeams (1962)
How My Heart Sings (1962)
Interplay (1962; z Freddiem Hubbardem)
Conversations With Myself (1963)
Undercurrent (1963)
Trio (1964)
The Bill Evans Trio Live (1964)
At Shelly's Manne Hole (1964)
Trio 65 (1965)
Bill Evans At Town Hall (1966)
Intermodulation (1966; z Hallem)
A Simple Matter Of Conviction (1966)
Futher Conversations With Myself (1967)
California Here I Come (1967)
Alone (1968)
Bill Evans At The Montreux Jazz Festival (1968)
Jazzhouse (1969)
Montreux (1970)
You're Gonna Hear From Me (1970)
The Bill Evans Album (1971)
Living Time (1972; z George'em Russellem)
Bill Evans Live in Tokyo (1973)
Yesterday I Heard The Rain (1973)
Since We Met (1974)
Intuition (1974)
Blue Is Green (1974)
Jazzhouse (1974)
Montreux (1975)
The Tony Bennett/Bill Evans Album (1975)
Together Again (1976; z Tonym Bennettem)
Alone (Again) (1976)
Eloquence (1976)
Quintessence (1976; z Haroldem Landem)
Crosscurrent (1977; z Lee Konitzem, Warne'em Marshem)
From The 70's (1977)
You Must Believe in Spring (1977)
New Conversations (1978)
Affinity (1978; z Tootsem Thielemansem)
I Will Say Goodbye (1979)
We Will Meet Again (1979)
The Complete Fantasy Recordings (1980)
The Paris Concert Edition One (1983)
The Paris Concert: Edition Two (1984)
Consecration (1990)
The Brillant (1990)
Letter To Evans (1993)
Getting Sentimental (2003)

2. Bill Evans (saksofonista) ,Ur. 1958-02-09, Clarendon Hills, Illinois (USA)

Amerykański saksofonista zaistniał na jazzowej arenie u boku Milesa Davisa. Często nieśmiały muzyk strofowany był przez ekscentrycznego Mistrza. Ale Davis wiedział, że Evans jest jednym z nielicznych, którzy doskonale pojmują jego widzenie nowoczesnego jazzu.

Najmłodszy ze słynnych jazzowych "Billów Evansów" (pozostali to nowator jazzowego fortepianu oraz doskonały saksofonista, który lepiej znany jest pod przybranym nazwiskiem Yusef Lateef).

Evans był uczniem Dave'a Liebmana, który zarekomendował go Milesowi Davisowi. Występy w jazzrockowej formacji słynnego trębacza były dla niego paszportem do dalszej kariery. Pierwszych autorskich nagrań dokonał w 1983 r., jeszcze w okresie współpracy z Davisem, a po rozstaniu z nim został natychmiast zaangażowany przez gitarzystę Johna McLaughlina do jego reaktywowanej Mahavishnu Orchestra. Muzyk współpracował także z Herbiem Hancockiem.

W przeciwieństwie do wielu wykonawców fusion lubujących się w agresywnej stylistyce, jego styl jest bardziej liryczny i stonowany. Zwraca też uwagę artykulacja Evansa, precyzyjne staccato, zamiast często stosowanego przez saksofonistów legata. Z autorskich dokonań Evansa warto wymienić doskonałą płytę "Moods Unlimited", nagraną w triu z muzykami starszego pokolenia, Hankiem Jonesem na fortepianie i Redem Mitchellem na kontrabasie; "The Alternative Man", zrealizowaną dla Blue Note z takimi gwiazdami fusion, jak McLaughlin, klawiszowiec Mitch Forman, basista Marcus Miller oraz perkusiści Al Foster i Danny Gottlieb; oraz jedną z nowszych propozycji album "Push", który jest jakby spełnionym testamentem Milesa Davisa: prezentacją przebojowego hip-hop jazzu i pogodnych rytmów fusion. W nagraniu "Push" udział wzięli m.in. Marcus Miller, Chuck Loeb, Bob James, ale także rockman Bruce Hornsby i znany amerykański raper K.C. Flight. Sukces płyty przeszedł najśmielsze oczekiwania: "Push" pojawia się w ścisłej czołówce najważniejszych i najpopularniejszych albumów sezonu. Także kolejne nagrania Evansa podporządkowane zostały modnej hiphopowej synkopie.

Wybrana dyskografia:

The Man With The Horn (1981; z Milesem Davisem)
Elements (1982; z Elements)
Moods Unlimited (1982)
Star People (1983; z Davisem)
Living in The Crest Of A Wave (1983)
Decoy (1984; z Davisem)
Mahavishnu (1984; z Mahavishnu Orchestra)
Forward Motion (1984; z Elements)
The Alternative Man (1985)
Farewell (1986; z Gilem Evansem)
Bud And Bird (1986; z Evansem)
The Far Side (1988; z Tonym Reedusem)
A Touch Of Light (1988; z Markiem Eganem)
Friendship (1989)
Whirlwind (1989; z Dannym Gottliebem)
Summertime (1989)
Let The Juice Loose (1989)
The Gambler (1990)
The Sequel (1990)
Petite Blonde (1992)
Push (1993)
Push: Live In Europe (1995)
Escape (1996)
Modern Days & Nights: Music Of Cole Porter (1997)
Starfish & The Moon (1997)
Touch (1999)
Soul Insider (2001)


.